ثبت ایده به عنوان یک فرایند حقوقی و ضروری برای افرادی که صاحب هر گونهای هستند، یک مسئله بسیار مهم به حساب میآید. ثبت ایده و طرح در سازمان مرکز مالکیت معنوی صورت میگیرد و مراحل و شرایط خاصی دارد که برای صاحبان ایده داشتن آنها ضروری است. علاوه بر این مدارکی لازم است برای ثبت ایده در ایران تکمیل شود. در ادامه بیشتر با شرایط، مراحل و جزئیات ثبت ایده آشنا میشویم.
منظور از ثبت ایده چیست؟
ایده یک طرح ذهنی و خلاقانه جدید است که تاکنون توسط هیچکس مطرح نشده و ارزش معنوی، شغلی، تجاری یا علمی دارد. ایدهها اغلب برای حل یک مشکل یا به عنوان راه حل یک مسئله مطرح میشوند. ایدههایی که کاربرد صنعتی و تجاری دارند، از ارزش مالی زیادی برخوردارند و به همین دلیل صاحبان ایده به سرعت در پی ثبت ایده خود هستند.
ثبت ایده با این هدف صورت میگیرد که سازمان یا فرد دیگری نتواند از آن استفاده کرده یا آن را به نام خود ثبت کند؛ در این صورت صاحب ایده به راحتی میتواند از آن سازمان یا فرد شکایت کرده و میتواند خسارت بگیرد. برای ثبت ایده خلاقانه ابتدا باید در نظر داشت که این ایده باید شرایطی داشته باشد؛ به عنوان مثال ایده باید قبلا توسط فرد دیگری مطرح نشده و کاربردی باشد. همچنین برای ثبت ایده مدارک لازم باید به مرکز مالکیت معنوی تحویل داده شود و هزینههای مربوط به آن پرداخت شود.
چگونه ایده خود را ثبت کنیم؟
در قسمت قبل متوجه شدیم که برای ثبت ایده باید یک سری شرایط قانونی را در نظر بگیرید و بعد اقدام کنید؛ چرا که در غیر این صورت ایده پذیرفته نمیشود. به منظور ثبت ایده و طرح ابتدا باید به سامانه ثبت ایده مراجعه کرده و سپس اظهارنامه ثبت ایده را تکمیل نمایید. سامانه ثبت ایده یا سامانه مالکیت معنوی زیر مجموعهای از سامانه ثبت اسناد و املاک کشور زیر نظر قوه قضاییه به حساب میآید. آدرس این سامانه iripo.ssaa.ir است که برای ثبت برند در تهران و شهرستان ها، علامت تجاری در تهران و شهرستان ها و طرح و ایدههای صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد. برای ثبت ایده در ایران در این سامانه شما باید حساب کاربری با نام خودتان داشته باشید. البته صرف تشکیل کارتابل در این سامانه و تکمیل اظهارنامه برای ثبت ایده کافی نیست و میبایست مراحل دیگری را نیز طی کنید که در ادامه به آنها میپردازیم.
شرایط ثبت ایده
طبق ماده ۱ قانون و ثبت اختراع ، منظور از ایده یا اختراع نتیجه فکر خلاقانه افرادی است که برای اولین بار یک فرایند یا فراورده را ارائه میکند و مشکلی را در یک حرفه، صنعت، فناوری و مسائل مشابه آن حل میکند. بنابراین قبل از هر چیزی ایدهای که قصد ثبت آن را دارید باید این ویژگیها را دارا باشد. برای ثبت ایده و توانایی پیگیری حقوق آن میبایست ایده را در سازمان مالکیت معنوی به ثبت برسانید. شرایط ثبت ایده از نظر قانون عبارت است از:
ایده باید حاوی ابتکاری جدید باشد؛ در قانون منظور از ابتکار این است که ایده قبلا در صنایع و حرفهها مورد استفاده قرار نگرفته باشد و یک مهارت عادی و آشکار در فن مذکور نباشد. بنابراین ایده باید کاربرد صنعتی داشته باشد اما تا کنون مورد استفاده قرار نگرفته باشد.
بهره برداری از این نباید از نظر اخلاقی، شرعی و قانونی مشکلی داشته باشد و یا نظم عمومی را به هم بریزد؛ به عنوان مثال قاعدتا نمیتوان ایدهای برای فروش بیشتر مواد مخدر ثبت کرد.
کاربردی بودن ایده در صنایع بسیار گسترده است و میتواند در هر صنعت و حرفهای کاربرد داشته باشد. کاربرد این ایده میتواند دولتی یا خصوصی باشد اما نباید تاکنون مورد استفاده قرار گرفته باشد.
موضوع ایده باید قابلیت مطرح شدن و ثبت شدن را داشته باشد.
صاحب ایده میبایست در سامانه ثنا حساب کاربری ایجاد کرده و به عنوان متقاضی ثبت ایده و طرح آن اقدام کند.
توجه داشته باشید که برای ثبت ایده فکری میبایست بتوانید آن را به گونهای روی کاغذ بیاورید که تمام شرایط بالا را داشته باشد. همچنین طبق ماده ۴ قانون ثبت اختراعات، اداره مالکیت معنوی حمایتی از موضوعات نکرده و در این موضوعات به سازمانهای دیگری مراجعه کنید:
- معالجه و درمان بیماریهای انسانی و حیوانی
- منابع ژنتیکی و فرایندهای بیولوژیکی
- طرحها و قواعد انجام کارهای تجاری و فرایندهای مربوط به آنها
- کشفیات و نظریات علمی، مسائل و راه حلهای ریاضی و آثار هنری
- هر ایدهای که تا کنون به ثبت رسیده یا از قبل در صنایع و فنون پیشبینی شده
مدارک لازم برای ثبت ایده
برای اینکه بتوانید گواهی ثبت ایده خود را از سازمان مالکیت معنوی دریافت نمایید، علاوه بر اینکه باید شرایط ثبت ایده را داشته باشید، باید مدارک لازم برای این کار را فراهم کنید. این مدارک باید در مهلت تعیین شده به آدرس اداره مالکیت معنوی در تهران ارسال شود. این مدارک شامل:
- کپی مدارک شناسایی (شناسنامه و کارت ملی)
- فرم اظهارنامه ثبت ایده و طرح
- رسید پرداخت هزینه ثبت ایده
- مدارک مربوط به حق تقدم (در صورت تکمیل نمودن این بخش در اظهارنامه)
- کپی اساسنامه و تغییرات شرکت (در صورت حقوقی بودن صاحب ایده)
اگر برای ثبت ایده از وکیل بهره میبرید باید کپی وکالتنامه را نیز ارسال کنید که وکیل خود این کار را انجام میدهد.
سامانه ثبت ایده
برای ثبت ایده در ایران ابتدا باید در سامانه ثنا فرمهای مربوطه را پر کنید و اقرارنامهای دریافت کنید که با امضای آن امکان ثبت نام در سامانه ثبت ایده فکری را به دست آورید. سامانه ثبت ایده www.iripo.ssaa.ir میباشد که مربوط به اداره مالکیت معنوی است. این سامانه حق مالکیت ایدهها،طرحها، علائم تجاری، لوگو، برند و … را تایید میکند و کار متقاضیان و اداره را برای بررس درخواستها آسان کرده است.
مراحل ثبت ایده چگونه است؟
برای ثبت ایده ابتدا میبایست در سامانه ثنا ثبت نام کرده و حساب کاربری تشکیل دهید. بعد از آن میبایست از طریق ثبت نام و ورود به سامانه مرکز فعالیت معنوی، در این سامانه نیز حساب کاربری تشکیل دهید تا بتوانید از طرح خود را ثبت کنید. به این منظور باید وارد آدرس www.iripo.ssaa.ir شده و روی گزینه ثبت نام متقاضی جدید کلیک کنید. بعد با پر کردن مشخصاتتان و تایید شماره تلفن، حساب کاربری تشکیل میشود.
همچنین ابتدا میبایست مدارک لازم را آماده کنید و بعد مراحل ثبت را شروع کنید. کپی مدارک شناسایی و کارت ملی متقاضی و همچنین توضیحات مربوط به ایده فکری باید آماده شود تا به مرکز مالکیت معنوی ارائه شود. مراحل ثبت ایده در سامانه اداره مالکیت معنوی به صورت زیر است.
هزینه ثبت ایده در ایران
پیگیری درخواست ثبت ایده در اداره مالکیت معنوی هزینهای دارد که باید بعد از پرداخت به حساب اداره مالکیت معنوی، فیش آن را نیز ارسال کنید. هزینه ثبت اظهارنامه ایده برای اشخاص حقیقی ۱۰ هزار ریال و برای اشخاص حقوقی ۱۰۰ هزار ریال است که با گذشت زمان افزایش مییابد. همچنین در مراحل آخر ثبت ایده، فرد باید آگهی ایده را در روزنامههای کثیر الانتشار منتشر کند که هزینهای نیز برای آن باید پرداخت شود. اینکه چه روزنامهای را برای ثبت آگهی انتخاب میکنید در برآورد هزینه موثر است.
ثبت ایده در خارج از کشور
طبق معاهده پاریس که ۱۵۳ کشور عضو آن هستند، تمام افراد فارغ از تابعیت فرد باید از حق ثبت ایده یا اختراع او دفاع نمایند. البته این حق برای کسانی محسوب میشود که ایده خود را ثبت میکنند. به این منظور شما باید ایده خود را به زبان انگلیسی ترجمه کرده و با طی کردن مراحل قانونی آن را در یکی از دانشگاههای معتبر خارج از کشور به ثبت برسانید. ثبت ایده در کشورهایی مثل اتحادیه اروپا، کانادا، آمریکا، امارات، چین و … برای مخترعان ایرانی بیشتر توصیه میشود.
تفاوت ثبت ایده و ثبت اختراع
ثبت ایده و ثبت اختراع دو مفهوم متفاوت در حوزه مالکیت فکری هستند. ایدهها تصورات کلی و اولیه هستند که بهطور مستقیم تحت حمایت قانونی قرار نمیگیرند و برای حفاظت آنها معمولاً از توافقنامههای عدم افشاء (NDA) استفاده میشود. از سوی دیگر، اختراع به یک راهحل جدید و عملی برای یک مشکل فنی اطلاق میشود که پس از طی مراحل ثبت و ارزیابی توسط نهادهای مسئول، مانند اداره ثبت اختراعات و علائم تجاری، تحت حمایت قانونی قرار میگیرد و به مخترع حق انحصاری برای بهرهبرداری از اختراع اعطا میشود. بهطور کلی، برای بهرهمندی از حمایتهای قانونی، ایدهها باید به شکل اجرایی و عملیتری مانند اختراع تبدیل شوند. هزینه ثبت اختراع شامل تهیه مدارک فنی و حقوقی و پرداخت هزینههای مربوط به ارزیابی و بررسی توسط اداره ثبت اختراعات و علائم تجاری میباشد.
ثبت ایده:
- تعریف: ایدهها تصوراتی کلی و اولیه هستند.
- حفاظت قانونی: ایدهها بهطور مستقیم تحت حمایت قانونی نیستند.
- مراحل ثبت: فرآیند خاصی برای ثبت ایده وجود ندارد؛ معمولاً از توافقنامههای عدم افشاء (NDA) استفاده میشود.
- نهاد مسئول: نهاد خاصی برای ثبت ایدهها وجود ندارد.
ثبت اختراع:
- تعریف: اختراع یک راهحل جدید و عملی برای یک مشکل فنی است.
- حفاظت قانونی: اختراعات تحت حمایت قوانین مالکیت فکری قرار میگیرند و حق انحصاری به مخترع اعطا میشود.
- مراحل ثبت: شامل تهیه و ارسال مدارک فنی و حقوقی به نهادهای مربوطه و ارزیابی آنها است.
- نهاد مسئول: اداره ثبت اختراعات و علائم تجاری.
نکات کلیدی:
- قابلیت اجرایی: اختراع باید عملی و اجرایی باشد؛ ایده ممکن است فقط یک تصور اولیه باشد.
- حفاظت قانونی: ثبت اختراع حمایت قانونی دارد؛ ایدهها چنین حمایتی ندارند مگر به اختراع تبدیل شوند.
سوالات متداول
اگر ایدهای برای ثبت دارید ابتدا باید شرایط ثبت آن را بررسی کنید. در ایران ایده باید جدید بوده، کاربرد صنعتی داشته باشد و از نظر اخلاقی با جامعه و هنجارها هماهنگ باشد. در غیر این صورت ایده تایید نمیشود.
برای ثبت ایده باید در سامانه ثنا و سامانه مالکیت معنوی ثبت نام کنید و فرم ثبت ایده را پر کنید. همچنین با آماده نمودن مدارک و پرداخت هزینههای لازم، اظهارنامه خود را اعتبار ببخشید. برای ثبت ایده لازم است در مرحلهای به دفتر ثبت اسناد رسمی نیز مراجعه کنید.
برخی ایدهها فیزیکیاند و نهایتا در قالب یک دستگاه یا ابزار خود را نمایش میدهند. اما برخی دیگر از ایدهها نیز ذهنی بوده و نهایتا در غالب یک طرح صنعتی، فنی یا حرفهای بروز مییابند.
با ثبت ایده دیگر نگران دزدیده شدن ایده خود یا اینکه این ایده به ذهن فرد دیگری نیز برسد نخواهید بود؛ چرا که سایر افراد برای استفاده از ایده شما باید از خودتان اجازه بگیرند و در غیر این صورت باید خسارت پرداخت کنند یا تحت تعقیب قضایی قرار بگیرند.
در پاسخ به این سوال باید گفت که با ثبت ایده بین المللی در خارج از کشور میتوانید از ایده خود در کشورهای مختلف حفاظت کنید تا هیچ گاه مورد سرقت قرار نگیرد.
ایده ای بابت یجورایی نامریی شدن پهپادیاموشک حتی هواپیماکلااگ غیرازایران بودامتحان میشدروش ک مطمنم جوابه نمیتونم اینجاتوضیح بدم ولی خیلی راحت داریم روزمره استفاده میکنیم شوخی هم نیس وقتی طرزکارش بگم معقولانه میشه