ارزش افزوده چیست؟ نحوه محاسبه و پرداخت مالیات بر ارزش افزوده

اگر در زمینه اقتصاد مطالعه داشته اید و نگاهی گذرا به کتب این حوزه انداخته باشید، احتمالاً با واژه ارزش افزوده تا حدودی آشنایی دارید. می توان گفت که تعریف ساده و روان ارزش افزوده عبارت است از ما به تفاوت ستانده و داده شده و یا مقدار فروش منهای مقدار خریداری شده.

این عبارت به نوعی یک تعریف مختصر و به دور از پیچیدگی است. اما معمولا مباحث دیگری پیرامون ارزش افزوده بیان می شوند که ممکن است این مبحث را تا حدودی پیچیده کنند. دانستن مباحث مربوط به ارزش افزوده هم به نفع مدیران است و هم افرادی که برای آن‌ها کار می کنند. زیرا مقدار فروش منهای مقدار خریداری شده، در یک شرکت بین افرادی که در به وجود آوردن شرکت سهم داشته اند توزیع می شود و به صورت دستمزد به افراد ارائه داده می شود. بنابراین، آشنایی با مسائل پیرامون ارزش افزوده در یک سازمان می تواند از اهمیت بسیاری برخوردار باشد. برای بررسی بیشتر این مفهوم، در ادامه همراه ما باشید.

ارزش افزوده و سود دو مفهوم نزدیک به هم اما متفاوت هستند. درواقع سود به درآمدی گفته می شود که از فروش خالص محصولات و خدمات منهای هزینه ها به دست می آید و به مدیریت یک کسب و کار اعطا می شود. اما ارزش افزوده به معنی مقدار فروش خالص منهای ارزش محصولات و خدماتی که توسط شرکت تهیه شدند و مقدار آن هم برای مدیران و هم مصرف کنندگان لحاظ می شود.

اختلاف قیمتی که با عنوان ارزش افزوده محاسبه می شود، پس از دریافت از مشتری به دولت ارائه می شود. بنابراین، یک تفاوت مهم بین سود دریافتی و ارزش افزوده یک شرکت این است که ارزش افزوده جزو دارایی های شرکت به شمار نمی رود.

اما نکته ای که این است که هر شرکتی نمی تواند مقدار ارزش افزوده را بر روی محصولاتش اعمال کند و این کار به مجوز نیاز خواهد داشت. به مجوز ارزش افزوده، گواهی ارزش افزوده گفته می شود. بر اساس این گواهی، شرکت ارائه دهنده کالا یا خدمات می تواند محصولات خود را گران تر از ارزش واقعی آن‌ها به فروش برساند و مبلغ اضافی به دست آمده را به دولت پرداخت کند.

مطالعه بیشتر : قوانین مالیاتی در قراردادها و شرکت های پیمانکاری

ارزش افزوده نوعی مالیات بر مصرف است که سال‌هاست توسط بیش از 140 کشور جهان به اجرا درآمده است. اما فرآیند دریافت مالیات در ایران با بسیاری از کشورهای دیگر متفاوت است. در کشور ایران، پرداخت مالیات به صورتی که مستقیماً توسط مصرف کنندگان به فروشندگان پرداخت شود و از طرف دولت جمع آوری شود، وجود نداشته است. روش پرداخت مالیات در ایران به صورت غیر مستقیم صورت می گیرد. درواقع، مصرف کنندگان ایرانی بر روی کالاهایی مانند نفت، اتومبیل و یا خدماتی مانند ارتباطات تلفنی و انتقال شناورها به صورت غیر مستقیم مالیات پرداخت می کنند.

به این صورت که نوعی مالیات بر روی قیمت فروش کالاها و خدمات، در چند مرحله اعمال می شود. مراحل اعمال مالیات شامل مرحله زنجیره واردات، تولید، توزیع و مصرف می شوند که در طی آن نرخ ثابتی از مالیات بر روی قیمت محصولات و خدمات اضافه می شود و در نهایت مصرف کنندگان مستلزم پرداخت کننده آن خواهند بود.

گواهی ارزش افزوده از اعتبار محدودی برخوردار است. شرکت ها تنها تا تاریخ انقضای گواهی ارزش افزوده، قادر به اعمال آن بر روی محصولات و خدمات خود هستند. به همین جهت، دریافت استعلام ارزش افزوده هم برای فروشندگان هم خریداران حائز اهمیت است.

برای دریافت استعلام باید به نشانی evat.ir مراجعه کنید و به قسمت “بررسی مودیان مالیات بر ارزش افزوده” بروید. در این صفحه شما می توانید با شماره اقتصادی و کد ملی خود از گواهی ارزش افزوده استعلام بگیرید. پس از ورود اطلاعات، مشخصات شرکت به شما نشان داده می شود. شما می توانید در قسمت وضعیت مودی، اعتبار گواهی ارزش افزوده را مشاهده نمایید.

ارزش افزوده در سطوح مختلف اقتصادی مانند طبقه، گروه، بخش و کل اقتصاد، قابل محاسبه است. به طور کلی، روش های محاسبه ارزش افزوده به شرح زیر هستند :

نشانی الکترونیکی مالیات بر ارزش افزوده evat.ir با هدف ارائه خدمات مربوط به پرداخت مالیات راه اندازی شده است. با استفاده از این سایت می توانید تمامی امور مربوط به پرداخت مالیات خود را به سرعت و به آسانی انجام دهید.

علاوه بر پرداخت مالیات، مودیان مستلزم ارائه گزارش یا اظهار نامه مبالغ خرید و فروش انجام شده هستند. این اظهار نامه باید تا 15 روز پس از پایان هر فصل و در یک فرمت خاص ارسال شود.

شما می توانید اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده مورد نظر خود را به صورت آنلاین مشاهده کنید. برای این کار، کافی است وارد نشانی my.tax.gov.ir شوید و به قسمت اظهارنامه های درآمد مراجعه کنید.

مودیان مالیاتی برای ثبت اظهارنامه خود ابتدا باید وارد سامانه مالیات بر ارزش افزوده به نشانی evat.ir شوند. همچنین، برای استفاده از سایر خدمات مالی می توانید به نشانی tax.gov.ir مراجعه کنید. در صورتی که قبلاً در سامانه ثبت نام کرده باشید، می توانید از قسمت راست صفحه به حساب کاربری خود وارد شوید. پس از ورود، باید از سمت راست صفحه، نوع اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده ای که قصد ثبت آن را دارید را انتخاب کنید. 

در ادامه مستلزم ورود اطلاعاتی مانند سال عملکرد و دوره آن هستید و پس از درج میزان سرمایه ثبت شده، می توانید بر روی گزینه ورود کلیک کنید. در این مرحله، فرم اظهارنامه نمایش داده می شود. شما باید مبلغ فروش کالا یا خدماتی که مشمول پرداخت مالیات هستند را وارد کنید و پس از ورود اطلاعات، میزان مالیات و عوارض آن به صورت خودکار به شما نشان داده می شوند. زمانی که تمامی اطلاعات لازم را وارد کردید و تصمیم خود را در مورد اضافه پرداخت مالیاتی اخذ کردید، می توانید با تائید صحت اطلاعات اظهارنامه خود را ثبت نمایید.