دولت ها به منظور تامین بودجه و پرداخت بخشی از هزینه های مربوط به عمران و آبادانی کشور مالیات دریافت می کنند. مالیات انواع متفاوتی دارد که یکی از انواع آن مالیات تکلیفی است. مالیات تکلیفی نیز انواع مختلفی چون مالیات اجاره، حقوق، حق الوکاله، مضاربه، نقل و انتقال سهام و … دارد. اگرچه میزان و درصد مالیات در انواع مختلف مالیات تکلیفی متفاوت و روش محاسبه جداگانه ای دارد، اما در تمامی موارد سازمان امور مالیاتی این مالیات را از فردی غیر از پرداخت کننده مالیات دریافت می کند و مودی نیز موظف است تا پایان ماه بعد، مبلغ صحیح مالیات را به سازمان امور مالیاتی پرداخت نماید. به منظور کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مالیات تکلیفی و انواع آن تا انتهای این متن با موسسه ثبت شرکت سفیر صلح همراه باشید.
مالیات تکلیفی چیست؟
مالیات تکلیفی نوعی از مالیات است که بنا به تعریف آن، سازمان امور مالیاتی آن را از فردی غیر از پرداخت کننده مالیات دریافت می کند . مودی مالیاتی می بایست تا پایان ماه بعدی مبلغ مورد نظر را مطابق با آخرین قوانین کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت نماید. این مالیات انواع مختلفی داشته و درصد کسر و مبلغ آن بسته به نوع مالیات تکلیفی متفاوت خواهد بود. در صورت عدم پرداخت مالیات و یا در صورت عدم مطابقت پرداختی ها با آخرین قوانین مالیاتی، مودیان مالیاتی یا افرادی که ملزم به پرداخت این نوع مالیات هستند، مشمول جریمه خواهند شد.
برای مثال، مالیات حقوق از جمله رایج‌ترین انواع مالیات تکلیفی است. در این حالت، کارفرما موظف است پیش از پرداخت حقوق به کارگران و کارمندان، بخشی از حقوق آنها را به عنوان مالیات به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. به همین ترتیب، مستاجری که ملکی را اجاره کرده، موظف است مالیات مربوط به اجاره‌بها را به سازمان مالیاتی بپردازد، نه صاحب ملک.
مطالعه بیشتر : قوانین مالیاتی در قراردادها و شرکت های پیمانکاری
تفاوت مالیات تکمیلی و عملکرد
مالیات تکلیفی و مالیات عملکرد با یکدیگر متفاوتند. پرداخت مالیات تکمیلی بر عهده شخص حقوقی دیگری است و سازمان می بایست آن را به سازمان امور مالیاتی پرداخت نماید، نظیر مالیات تکلیفی حقوق که ماهانه سازمان ها مطابق با آخرین قوانین مالیاتی از حقوق افراد کسر کرده و تا پایان ماه بعد به سازمان امور مالیاتی پرداخت می کنند. مالیات عملکرد می بایست توسط خود شخص پرداخت گردد و به نوعی مالیات بر درآمد است. در این حالت شخص یا شرکت می بایست در اظهارنامه مالیاتی میزان درآمد خود را اعلام و مطابق با قوانین مالیاتی، مالیات آن را به سازمان امور مالیاتی پرداخت نماید. بطور خلاصه مالیات تکلیفی از مبلغی کسر شده و پرداخت آن با عهده دیگری است در حالیکه مالیات عملکرد از درآمد مودی کسر شده و خود موظف به پرداخت آن خواهد بود.
تکلیفی اشخاص حقوقی
مالیات تکلیفی اشخاص حقوقی از فردی غیر از پرداخت کننده مالیات اخذ شده و به سازمان امور مالیاتی پرداخت می گردد. زمانی که شرکت ها به مرحله انحلال برسند، فرد یا افراد دیگری مسئول رسیدگی به انجام مطالبات، کارهای باقیمانده و … خواهند شد و در واقع شرایط را برای انحلال شرکت فراهم می آورند و به آنها مدیران تسویه می گویند. سازمان امور مالیاتی کلیه مالیات تکلیفی این شرکت ها را از مدیران تصفیه دریافت خواهد کرد. شرکت ها جهت انحلال می توانند از موسسه حقوقی سفیر صلح استفاده نمایند. این موسسه با سابقه ای 12 ساله تمامی خدمات مربوط به ثبت تغییرات شرکت را انجام می دهند. این موسسه درخواست مشتریان را با بالاترین کیفیت، کوتاه ترین زمان و مقرون به صرفه ترین هزینه انجام می دهد.
چه کسانی مشمول مالیات تکلیفی هستند؟
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که در زمینه‌های تجاری، پیمانکاری، استخدامی یا اجاره‌ای فعالیت دارند، مشمول پرداخت مالیات تکلیفی هستند. کارفرمایان، مستاجران و حتی برخی اشخاص حقوقی خارجی که در ایران فعالیت می‌کنند، موظف به کسر و واریز مالیات تکلیفی هستند. علاوه بر این، شرکت‌های بیمه و بانک‌ها نیز طبق قوانین مالیاتی موظف به پرداخت مالیات‌های تکلیفی مشخصی هستند که مربوط به درآمدهای ناشی از خدمات یا معاملات مالی‌شان است
انواع مالیات تکلیفی
مالیات تکلیفی اشخاص حقوقی را می توان به انواع زیر دسته بندی کرد:
- مالیات اجاره: جزئیات مربوط به این نوع از مالیات تکلیفی در تبصره 9 ماده 53 از قانون مالیات های مستقیم آمده است. مطابق این مالیات موسسات و شرکت ها که شخصیت حقوقی دارند می بایست پیش از پرداخت مبلغ اجاره، مالیات آن را محاسبه و از آن کسر نمایند و مابقی مبلغ را به موجر پرداخت نمایند. این مالیات مشمول سازمان ها و موسساتی است که تمام یا قسمتی از بودجه آنها توسط دولت تامین می شود. زمانی این مالیات از نوع تکلیفی است که موجر نیز شخصی حقوقی باشد.
- مالیات حقوق: مالیات تکلیفی مربوط به حقوق را می توان رایج ترین نوع از مالیات در نظر گرفت. اغلب مسئولین مالی موسسات و سازمان ها مطابق با احکام مالیاتی که هر ساله تصویب می شود، میزان این مالیات را محاسبه و از حقوق افراد حقیقی کسر کرده و تا انتهای ماه بعد به حساب سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند.
- مالیات حق الوکاله: این نوع از مالیات مربوط به افرادی است که وکالت می کنند و وکیل دادگستری هستند. مطابق با قانون مالیات حق الوکاله، موکلان لازم است تا مبلغ کامل حق الوکاله را اعلام کرده و 5 درصد از آن را به مالیات تکلیفی حق الوکاله اختصاص دهند و بابت آن تمبر الصاق و ابطال نمایند.
- مالیات مربوط به اشخاص حقوقی و خارجی: جزئیات مربوط به این مالیات در بخش 107 قانون مالیات مستقیم آورده شده است. مطابق این ماده پرداخت کنندگان می بایست در هر پرداخت، مجموع مبالغی که به عنوان مالیات از اول سال تا آن تاریخ پرداخت شده از پرداختی اشخاص حقوقی خارجی کسر کرده و تا پایان ماه بعد به حساب اداره امور مالیاتی واریز نمایند.
- مالیات مضاربه: ماده 102 قانون مالیات مستقیم به این مورد اختصاص دارد. در فرایند مضاربه، عامل یا همان ضارب مکلف است تا در زمان تسلیم اظهارنامه، علاوه بر مالیات خود مالیات درآمد سهم صاحب سرمایه را نیز به سازمان مالیاتی واریز کرده و رسید آن را به اداره امور مالیاتی و صاحب سرمایه ارائه کند.
- مالیات مربوط به موسسات بیمه: تبصره 5 ماده 109 قانون مالیات مستقیم به این مالیات اختصاص دارد. موسسات بیمه ایرانی در زمان تخصیص حق بیمه م بایست 2 درصد را به عنوان مالیات بیمه گر کسر و تا پایان ماه بعدی به همراه مشخصات بیمه گر به سازمان امور مالیاتی ارائه نمایند.
- مالیات مربوط به نقل و انتقالات سهام: قوانین مربوط به این مالیات در ماده 14. قانون مالیات مستقیم ارائه شده است. از هر نقل و انتقال سهام به میزان 4 درصد ارزش اسمی و در شرکت های سهامی وابسته به بورس اوراق بهادار، 0.5 درصد به عنوان مالیات کسر شده و مودیان می بایست تا انتهای ماه بعد به سازمان مالیاتی پرداخت نمایند.
- مالیات مربوط به پزشکان: تمامی مراکز درمانی و پزشکان موظفند 10 درصد از حق العمل یا حق ویزیت را به سازمان مالیاتی واریز نمایند.
- مالیات پیمانکاران: در قراردادهای پیمانکاری از هر صورت وضعیت درصدی کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت می گردد. در پرداخت حق الزحمه پیمانکار 3 درصد از کلدستمزد وی کسر و به حساب امور مالیاتی پرداخت می گردد.
نحوه محاسبه مالیات تکلیفی
نحوه محاسبه این نوع مالیات بر حسب نوع آن متفاوت است. برای مثال مالیات تکلیفی حق الوکاله برابر با 5 درصد کل مبلغ حق الوکاله است و اما در خصوص مالیات تکلیفی بر حقوق در صورتی که حقوق افراد تا 10 میلیون تومان باشد معاف از مالیات، برای حقوق های تا 16.5 میلیون تومان تا 10 درصد، برای حقوق های تا 27 میلیون تومان تا 15 درصد و برای حقوق های تا 40 میلیون تا 20 درصد و برای حقوق های بالاتر از 40 میلیون تومان تا 30 درصد خواهد بود ، اما در تمامی موارد وظیفه کسر و پرداخت مالیات به سازمان امور مالیاتی با اشخاص حقوقی یا همان موسسات و شرکت ها است. در تمامی موارد مالیات تکلیفی، مودی می بایست پس از کسر مالیات اشخاص حقوقی تا پایان ماه بعد آن را به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند.
جریمه عدم پرداخت مالیات تکلیفی
قانون مالیات مستقیم مطابق ماده 99 در خصوص مودیانی که موظف به کسر مالیات دیگر مودیان هستند و در این زمینه تخلفاتی انجام داده و مطابق قوانین عمل نکرده اند، جریمه ای در نظر گرفته است. این جریمه معادل با 10 درصد میزان مالیات در موعد مقرر (تا انتهای ماه بعد) و 2.5 درصد میزان مالیات به ازا هر ماه تاخیر و مشمول مودیان مالیاتی است که مالیات را بطور صحیح و قانونی پرداخت نکرده اند.
مودیان پرداخت مالیات می بایست در نظر داشته باشند که جریمه در خصوص ارقام بالا بسیار سنگین و قابل توجه خواهد بود، لذا متصدیان پرداخت مالیات می بایست در موعد مقرر و مطابق با آخرین قوانین مالیات مستقیم عمل نمایند. در صورتیکه سازمان امور مالیاتی به دلیل عدم پرداخت مالیات از اشخاص حقوقی شکایت کند، در صورت اثبات در محاکم قضایی، مجازاتی از درجه 6 شامل حال اشخاص حقوقی شده و 2 تا 6 ماه حبس تعزیری شامل حال آنها خواهد شد.
نحوه پرداخت مالیات تکلیفی
مبلغ و درصد مالیات تکلیفی اشخاص حقوقی با توجه به انواع مختلف آن متفاوت است، اما مودی لازم است تا پس از کسر مالیات تکلیفی از هر نوعی، تا پایان ماه بعد مبلغ محاسبه شده را پرداخت نماید. برای مثال در خصوص مالیات تکلیفی حقوق، شرکت ها و موسسات موظفند مطابق با قانون مالیات مستقیم درصدی را از حقوق افراد به عنوان مالیات تکلیفی حقوق کسر نمایند و تا پایان ماه بعد به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند.
مالیات تکلیفی نقل و انتقال سهام
ماده 143 قانون مالیات مستقیم به مالیات تکلیفی نقل و انتقال سهام اختصاص دارد. مطابق این ماده اخذ مالیات با کسی است که سهام را انتقال می دهد. از هر نقل و انتقال سهام 4 درصد ارزش اسمی مالیات کسر می گردد و مالیات دیگری تحت عنوان مالیات بر درآمد نقل و انتقال کسر نمی گردد. مودیان مالیاتی موظفند پیش از نقل و انتقال سهام آن را به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند. در شرکت های سهامی در بورس، مالیات مقطوع و به میزان 0.5 درصد است و به آن مالیات بر درآمد دیگری مشمول نمی شود. در این حالت، شرکت ها موظف هستند از بعد از تاریخ ثبت افزایش سرمایه تا پایان ماه بعدی، این مبلغ را به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند.
مالیات تکلیفی درآمد اشخاص حقوقی خارج از کشور
شرکت های خارجی در ایران که اشخاص حقوق قلمداد می شوند و در ایران فعالیت می کنند، می بایست همانند شرکت های ایرانی دفاتر مالیاتی داشته و مالیات تکلیفی درآمد بپردازند. این شرکت ها در صورت کسب درآمد در ایران به طرق مختلفی مانند بهره برداری از سرمایه گذاری های انجام شده، واگذاری امتیازات، آموزش تکنولوژی و … مشمول مقررات مالیاتی خواهند بود. موسسات کشتیرانی و هواپیماهای خارجی بابت کرایه مسافر و حمل لوازم می بایست 5 درصد از وجوه درآمدی خود را به عنوان مالیات تکلیفی درآمد به سازمان مالیاتی پرداخت نمایند. این موسسات لازم است تا بیستم هر ماه درآمد مالیاتی ماه قبل را به سازمان واریز نمایند. دیگر اشخاص حقوقی خارجی بابت واگذاری امتیازات و سایر حقوق می بایست 20 تا 40 درصد مجموع وجوه دریافتی طی یک سال را به عنوان درآمد مالیاتی به سازمان واریز نمایند. این ضریب بر حسب پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و تصویب هیات وزیران تعیین خواهد شد.
بیشتر بخوانید : ورشکستگی شرکت چیست؟
مبلغ انواع مالیات تکلیفی چند درصد تعیین می شود؟
انواع مالیات تکلیفی درصد پرداختی متفاوتی خواهند داشت. بر حسب نوع مالیات اشخاص حقوقی، درصد پرداختی مالیات به صورت ذیل است:
مالیات اجاره: اگر اجاره دهنده حقوقی باشد، مالیات نرخ 25 درصد خواهد داشت.
مالیات حقوق: بعد از محاسبه صورتحساب سود و زیان افراد، 25 درصد از میزان سود خالص به عنوان مالیات حقوق تعیین می گردد.
مالیات حق الوکاله: بر حسب ویژگی خدمات متفاوت است. برای مثال مالیات تکلیفی حق الوکاله نقل و انتقال سند 4 درصد و برای سایر امور 5 درصد است.
مالیات اشخاص حقوقی خارجی: بر حسب نوع فعالیت ای افراد 20 تا 40 درصد مجموع وجوه دریافتی آنها طی یک سال است.
بیشتر بخوانید : ثبت اختراع در تهران چگونه است؟
نتیجه گیری
مالیات تکلیفی به عنوان یکی از ابزارهای کارآمد دولت در جمع‌آوری مالیات، نقش مهمی در مدیریت مالیات‌های مستقیم دارد. کسب و کارها، نهادها و اشخاص مختلف ملزم به رعایت قوانین مالیاتی تکلیفی هستند و هرگونه تخلف از آنها می‌تواند منجر به جریمه‌های سنگین شود. از این رو، آگاهی از انواع، نحوه محاسبه و قوانین مرتبط با مالیات تکلیفی برای تمامی افراد و کسب و کارها ضروری است تا از مشکلات قانونی و مالی جلوگیری شود.
