زمانی که فکر و ایده ای ناب در ذهن در جهت حل مشکلی در یک صنعت، برای اولین بار تبدیل به واقعیت می‌گردد، اختراع صورت می‌گیرد. حال اگر این ایده در زمان لازم خود ثبت نگردد، احتمال دزدیده شدن و یا ثبت توسط فرد دیگری را دارد. از این رو فرد مخترع برای حفظ و کسب حق ثبت اختراع خود، لازم است اختراع خود را ثبت نماید.
شرایط ثبت اختراع
برای ثبت اختراع، مخترع باید همه مدارک هویتی خود که شامل کپی شناسنامه، کارت ملی و روزنامه تاسیس برای شخص حقوقی است را در سایت آپلود کند. لازم به ذکر است که مخترع حتما مالک اختراع نیست و گاهی اختراع با سفارش شخص دیگری انجام می‌شود که مالک اصلی اختراع است.
در سیستم باید یک شخص به عنوان دریافت‌کننده اختراع تعیین شود تا تمام اطلاعات مهم با پیامک یا ایمیل به او ارسال شود. علاوه براین باید برای اختراع خود نامی هم انتخاب کنید و مشخصات فنی آن را هم در سامانه وارد کنید. حق ثبت یک قرارداد دو جانبه میان شخص ثبت‌کننده و دولت است و با ایجاد این قرارداد بر اساس قانون یک حق انحصاری بیست ساله به مخترع تعلق می‌گیرد.
لازم به ذکر است که شما باید اختراع خود را در زمان ثبت توصیف کنید. در همین راستا باید به نکات زیر توجه داشته باشید:
- زمینه کاری اختراع
- هدف اختراع
- شیوه کارکرد اختراغ
- مزایای اختراع
- تازه بودن اختراع و تفاوت آن با نمونه‌های مشابه قبلی
در قدم بعدی باید ادعانامه‌ای ثبت کنید تا با آن میزان پیشتیبانی حقوقی از اختراع را مشخص نمایید. اظهارنامه‌ی شما باید در ۳ نسخه و به زبان فارسی به همراه تاریخ و امضا باشد. در اظهارنامه باید موارد زیر ذکر شود:
- اطلاعات کامل متقاضی از جمله نام، آدرس، تلفن تماس و شغل او
- عنوان و حوزه کاری اختراع
- رسید پرداخت هزینه‌ها
- تمام اطلاعات ضروری مرتبط با اختراع
بعد از اینکه اظهارنامه خود را ارائه کردید این اظهارنامه توسط کارشناس مربوطه بررسی می‌شود. پس از آن باید برای ادامه کار به اداره کل مالکیت صنعتی مراجعه کنید.
مراحل ثبت اختراع
ثبت اختراع در ایران به صورت اعلامی انجام می‌شود. به عبارت دیگر متقاضی باید از طریق سامانه با درج اطلاعات و مشخصات خودش و اختراعش برای ثبت آن درخواست بدهد. لازم به ذکر است که می‌توانید با ثبت موقت اطلاعات خود در سایت، کدرهگیری بگیرید و در زمان دیگری مجدد وارد سامانه شوید و با ارائه اظهارنامه، مدارک خود را تکمیل کنید. به همین منظور وارد سامانه iripo.ssaa.ir شوید و با کلیک روی گزینه ثبت‌نام متقاضی، نام کاربری و رمز عبور بگیرید. پس از آن با طی کردن تمام مراحل مورد نیازو پر کردن فرم‌ها و وارد کردن اطلاعات مخترع و اختراع، برای ثبت آن اقدام کنید.
بعد از ثبت اختراع، اداره مالکیت صنعتی موظف است که:
- در خصوص ثبت اختراع یک بار آگهی منتشر کند
- صدور گواهینامه ثبت اختراع
- اصل رونوشت گواهینامه ثبت اختراع را بعد از بایگانی و دریافت هزینه مربوطه، به متقاضی تسلیم کند
- با درخواست دارنده گواهی اختراع، ممکن است تغییراتی در محتوا و نقشه‌های اختراع و محدوده مورد حمایت ایجاد شود.
در نهایت لازم به ذکر است که مدت اعتبار ورقه اختراع از تاریخ تسلیم اظهارنامه مدنظر قرار می‌گیرد.
ثبت اختراع | شرایط، مراحل و مدارک ثبت اختراع
مدارک مورد نیاز برای ثبت اختراع
برای ثبت اختراع به مدارک زیر نیاز دارید:
- اظهارنامه اختراع در سه نسخه
- توصیف اختراع
- ادعا یا ادعاهای اختراع
- خلاصه‌ای از توصیف اختراع
- نقشه یا نقشه‌های اختراع در صورت لزوم
- مدارک مثبت هویت متقاضی و مخترع
- آخرین روزنامه رسمی و کارت ملی صاحبان امضا و آگهی آخرین تغییرات برای اشخاص حقوقی
- رسید حاکی از پرداخت هزینه‌های قانونی
- در صورت تمایل متقاضی می‌تواند برای عدم ذکر نام مخترع درخواست کتبی بدهد
- مدارک مورد نیاز برای حق تقدم
- مدارک هویتی نماینده قانونی در صورتیکه تقاضا به وسیله نماینده ارائه شود.
مزایای ثبت اختراع
ثبت اختراع مزایایی دارد که در ادامه به طور خلاصه به برخی از آن‌ها اشاره شده است:
- مخترع با ثبت اختراع می‌تواند از آن بهره‌برداری کند.
- مخترع می‌تواند حق اختراع را به ازای دریافت حق امتیاز به دیگران اعطا کند
- با گواهینامه ثبت، اختراع شما ارزش بیشتری پیدا می‌کند
- حق انحصاری برای ساخت و یا صادرات اختراع به مخترع داده می‌شود و هیچ موسسه یا شخص حقیقی یا حقوقی دیگری نمی‌تواند بدون اجازه مالک، اختراع را بفروشد یا آن را صادر کند
- امکان فروش بیشتر
- جلوگیری از تقلب و تقلید دیگران
- امکان انتقال حق اختراع ثبت شده به وراث
- امکان اقدام قانونی درصورت سواستفاده و جعل
- امکان برخورداری از مزایای بنیاد ملی نخبگان
- امکان ارائه و استفاده از اختراع ثبت شده در دانشگاه‌های داخلی و خارجی
- برخورداری از فرصت‌های شغلی یا تجاری بهتر و بیشتر
- امکان برخورداری از تسهیلات مربوطه برای کسری یا معافی خدمت سربازی
لیست مراجع استعلام ثبت اختراع
بر طبق قانون تجارت تاجر باید همه دفاتر خود را از پایان هر سال لااقل تا ده سال نگهداری کند و اگر یک شرکت منحل شد باید از زمان اتمام تسویه با نظر و اجازه مدیر ثبت اسناد در جایی به مدت ده سال حفظ شود
لیست مراجعه استعلام ثبت اختراع به شرح زیر است:
- اداره ارتباط با صنعت و مالکیت فکری و کارآفرینی دانشگاه تبریز
- اداره حقوقی مالکیت معنوی ایران‌خودرو
- پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی
- پارک علم و فناوری استان آذربایجان غربی
- پارک علم و فناوری استان خوزستان
- پارک علم و فناوری استان کردستان
- پارک علم و فناوری استان سیستان و بلوچستان
- پارک علم و فناوری استان قم
- پارک علم و فناوری استان مازندران
- پارک علم و فناوری استان چهارمحال و بختیاری
- پارک علم و فناوری استان همدان
- پارک علم و فناوری استان کهگیلویه و بویراحمد
- پارک علم و فناوری خراسان جنوبی
- پارک علم و فناوری خراسان رضوی
- پارک علم و فناوری خراسان شمالی
- پارک علم و فناوری کرمانشاه
- پارک علم و فناوری گلستان
- پارک علم و فناوری یزد
- پارک علم و فناوری استان زنجان
- پارک علم و فناوری کرمان
- پارک فناوری پردیس
- پارک علم و فناوری استان اردبیل
- پارک علم و فناوری استان لرستان
- پارک علم و فناوری استان مرکزی
- پارک علم و فناوری استان هرمزگان
- پارک علم و فناوری ایلام
- پارک علم و فناوری خلیج فارس استان بوشهر
- پارک علم و فناوری دانشگاه سمنان
- پارک علم و فناوری گیلان
- امور مستند سازی و مالکیت فکری شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی
- امور پژوهش و فناوری موسسه پژوهشی علوم و فناوری رنگ
- انجمن احتراق ایران (دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه تربیت مدرس)
- دانشگاه جامع امام حسین (ع)
- دانشگاه جامع علمی کاربردی
- دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی
- دانشگاه خوارزمی
- دانشگاه صنعتی اصفهان
- دانشگاه صنعتی امیرکبیر
- دانشگاه صنعتی شریف
- دانشگاه علوم پزشکی مازندران
- دانشگاه علوم پزشکی همدان
- دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز
- دانشگاه علوم پزشکی البرز
- دانشگاه علوم پزشکی ایران
- دانشگاه علوم پزشکی تبریز
- و غیره…
به طور کلی مراجع استعلام اختراع به تفکیک شامل موارد زیر است:
- پژوهشگاه‌ها
- پارک‌های علم و فناوری
- دانشگاه‌های علوم پزشکی
- سایر دانشگاه‌ها
- مراکز تحقیقاتی
- سایر مراجع مانند شرکت آب و فاضلاب و ستاد توسعه فناوری و صنایع دانش‌بنیان هوایی و هوانوردی و غیره…
جستجوی ثبت اختراع
برای جلوگیری از اضافه کاری و بررسی تاریخچه یک اختراع بهتر است قبل از هرکاری و پیش از ثبت اختراع، پیشینه آن را جستجو کرد. برای جستجوی ثبت اختراع می‌توان به چند روش مختلف اقدام کرد:
- استفاده از پایگاه اداره کل مالکیت صنعتی بخش اداره ثبت اختراع به آدرس : http://ipm.ssaa.ir/Search-Invention
- سایت سازمان جهانی مالکیت فکری یا همان wipo که می‌توان با کلیدواژه، شماره انتشار و یا نام مخترع، اختراعی را جستجو کرد.
هزینه کل ثبت اختراع چقدر است؟
هزینه کل ثبت اختراع شامل موارد متعددی است. گواهی ثبت اختراع بیست سال اعتبار دارد و برای حفظ این اعتبار متقاضی باید تا پایان مدت هر سال دو ماه قبل از اتمام یک سال هزینه‌هایی را بپردازد. در نتیجه ثبت اختراع و حفظ اعتبار آن منوط به پرداخت هزینه‌های مربوطه است. لازم به ذکر است که بعد از اتمام اولین مهلت، تا ۶ ماه فرصت وجود دارد که علاوه بر هزینه سالانه، جریمه دیرکرد هم پرداخت شود تا اعتبار گواهی ثبت حفظ شود. این جریمه معادل نصف هزینه سالانه اختراع است.
مدت اعتبار ورقه ثبت اختراع چقدر است؟
مدت اعتبار ورقه ثبت اختراع ۲۰ سال است و در طول این ۲۰ سال باید یک هزینه سالانه برای حفظ اعتبار ثبت پرداخت شود.
چه اختراعاتی غیر قابل ثبت است؟
اختراعات غیر قابل ثبت بر طبق قانون شامل موارد زیر است:
- کشفیات، نظریه های علمی، روش‌های ریاضی و آثار هنری
- روش‌های تشخیص و معالجه بیماری‌های انسان‌ها و حیوانات
- قواعد مورد نیاز برای کارهای تجاری یا کارهای اجتماعی
- فرآیندهای بیولوژیک و منابع ژنتیک
- اختراعاتی که قبلا ثبت شده باشند
اعتراض به ثبت اختراع
اعتراض به ثبت اختراع ممکن است در سه حالت ایجاد شود:
ثبت اختراع بین المللی
در برخی موارد افراد مایلند که اختراع خود را در سایر کشورها ثبت کنند. ایران یکی از کشورهای عضو معاهده همکاری ثبت بین‌المللی اختراع است و برای ثبت اختراع بین‌المللی، متقاضی باید در چهارچوب قانون اقدام کند.